Z dywanami przez wieki. Historia dywanów część I

Czy zastanawiałeś się kiedyś skąd w ogóle wzięły się dywany? Dlaczego zaczęto je wytwarzać i kto jako pierwszy podjął się tego zadania? W dzisiejszych czasach dywany to rzecz całkowicie powszechna. Rzadko poświęca się mu czas, oczywiście poza sytuacjami, w których zastanawiamy się nad jego zakupem. Ale przecież nawet wtedy zwraca się uwagę na wszystko - kolor, kształt, rozmiar, wzór, materiał, z którego został wykonany, długość dywanowego runa i jego grubość, ale przecież nikt nie zastanawia się nad tym skąd dywany się w ogóle wzięły. A warto to wiedzieć. Naprawdę warto orientować się w historii rzeczy, które nas otaczają. A historia dywanów jest naprawdę imponująca. Długa, piękna i bogata.

Początki dywanów

Historia pierwszych dywanów prowadzi nas do ludów koczowniczych Azji Środkowej. Dywany powstały z potrzeby ułatwienia sobie życia, potrzeby uczynienia tego życia ciut bardziej komfortowym.

Pierwsze dywany tkane były z naturalnych, łatwo dostępnych materiałów -  włosia owiec, kóz, a nawet wielbłądów. Barwione też były za pomocą naturalnych barwników - za pomocą ziół, bulw warzyw, korzeni, owoców, a nawet za pomocą wydzielin wytwarzanych przez rozmaite owady.

Jednak nie należy zapominać o tym, że funkcja dekoracyjna dywanu na samym początku grała raczej drugie skrzypce. Najważniejsza była zdecydowanie funkcja użytkowa. Dywany miały za zadanie bronić ludzi przed chłodem gołej ziemi. Były też warstwą izolującą nie tylko przed chłodem, ale też brudem, kurzem i zanieczyszczeniami. Dywany sprawiały też, że sen na ziemi był przyjemniejszy - dawały kolejną ochronę i sprawiały, że podłoże do snu nie było aż tak twarde.

Dywany szybko stały się prawdziwym centrum życia całej rodziny. To na dywanach spano, jedzono, wypoczywano i przyjmowano gości. Dywany były bardzo ważną częścią życia ludów koczowniczych. Te pierwsze dywany miały też jeszcze jedną, niewątpliwą - z punktu widzenia ludów koczowniczych - zaletę. Łatwo je było zwinąć i przetransportować dalej. Nie stanowiły żadnego obciążenia dla ludzi, których tryb życia wymuszał ciągłe przemieszczanie się.

Taki tryb życia zaczął też powodować, że dywany zaczęły nabierać swoich cech charakterystycznych. Nie minęło wcale tak dużo czasu, gdy okazało się, że wprawne oko człowieka, który miał minimalną wiedzę na temat dywanów, mogło rozpoznać w jakim dokładnie rejonie powstał dany dywan i przedstawiciele jakiego ludu go utkali. Wszystko przez to, że dywany były wykonywane właśnie z naturalnych składników. Naturalne składniki też były używane do barwienia dywanów. Siłą rzeczy właśnie na tej podstawie można było określić z jakiego regionu pochodzi dany dywan - dostępność naturalnych składników była przecież ograniczona geograficznie.

Jednak nie same czynniki geograficzne sprawiły, że dywany nabierały cech charakterystycznych - sprawiało to też wzornictwo. Bowiem wzornictwo bardzo często zaczęło nabierać cech charakterystycznych danego regionu i oparte było na tym, co dla danego ludu było najważniejsze.

Wzornictwo dywanowe w żadnym wypadku w swoim tradycyjnym i naturalnym ujęciu nie było bowiem przypadkowe. Zawsze stanowiło bardzo starannie przemyślaną kompozycję opartą na kształtach i symbolach, które miały znaczenie dla danego ludu. Znaczenie społeczne, polityczne, a nawet religijne.

Najstarsze znane dywany pochodzą z rejonu Azji Środkowej - dzisiejszego Iranu (niegdyś terenem Persji), Turcji, Kirgistanu czy Turkmenistanu i III/II wieku p.n.e.

Na potrzeby zwykłych ludzi, typowych rodzin tamtego okresu wyplataniem dywanów z włosia zwierząt zajmowały się kobiety - to było naturalne zajęcie dla kobiet ludów koczowniczych, które zachowało się w tradycji nawet, gdy dywany zaczęły pojawiać się w trybie życia ludzi osiadłych. Jednak nie tylko kobiety się tym zajmowały. Wyjątkowo cenne, bogato zdobione dywany ze skomplikowanym wzorem i z najcenniejszych materiałów wytwarzane były przez specjalnie do tego wyszkolonych rzemieślników-artystów. Te dywany przeznaczone były dla osób najbogatszych i szybko zyskiwały miano prawdziwych dzieł sztuki.